“Në mars 1944 iniciative operative kishte kaluar në përgjithësi në duart e Ushtrisë Nacionalçlirimtare. Kjo gjendje qe fare e papritur për pushtuesit e për kolaboracionistët. Komanda e trupave gjermane të Juglindjes priste një periudhë qetësie pas operacioneve të mëdha ushtarake në Shqipëri”* Armiku i ndodhur përpara kësaj situate, filloi rishtas organizimin e forcave të veta, duke vendosur reparte të tëra në Shqipëri dhe duke mobilizuar gjithë forcat reaksionare kundër Lëvizjes Nacionalçlirimtare. Komiteti Qendror i PKSH dhe Shtabi i Përgjithshëm më 5 prill 1944 dhanë urdhrin për t’u hedhur në mësymje gjithë repartet dhe njësitë partizane. Në këto kushte të mësymjes pranverore dhe të shtimit numerik të UNÇSH, duhej riorganizuar patjetër edhe shërbimi shëndetësor PKSH e zgjidhi këtë problem duke, duke përgatitur me ngut kuadro të ulëta mjekësore pranë spitaleve partizane, për t’i vënë në shërbim të batalioneve e të çetave partizane. Nga spitalet partizane tërhoqi disa mjekë dhe infermierë të zonë dhe i vuri në formacionet e mëdha partizane, duke i zëvendësuar këto me kuadro mjekësore të ardhur rishtas nga qyteti.

*Historia e Luftës Nazifashiste Nacionalçlirimtare. Vëll. II, maket; Tiranë 1975, f.353.

Gjatë Operacionit të Dimrit, pranë spitaleve partizane ishin stërvitur për sanitarë shoqe dhe shokë partizanë të cilët u shpërndanë në nënreparte partizan, për të dhënë ndihmën e parë, Krahas tyre nëpër qytete u përgatitën edhe shumë shoqe të tjera. Me rekomandimin të komiteteve Qarkore të PKSH, iu bë thirrje disa kuadrove të mjekësisë për të dalë në mal. Të gjitha këto masa bënë që të kompletoheshin deri diku me kuadro mjekësore repartet partizane.

Rëndësi e dorës së parë iu kushtuar organizimit dhe funksionimit të mirë të shërbimit shëndetësor të reparteve. Njësitë e mëdha, si brigadat, u kompletuan me mjekë dhe në ndonjërën u vunë edhe infermierë të aftë dhe të sprovuar. Pranë çdo brigade referenti shëndetësor ishte i urdhëruar të ngrinte kurse infermierie. Në këtë periudhë u shqyrtua çështja e bartësve të të plagosurve. Në çdo kompani u caktuan dy vetë dhe njëkohësisht edhe u stërvitën për këtë punë. Komandat e njësive partizane studiuan përvojën e deriatëhershme dhe sidomos atë të luftimeve të operacionit të dimrit për vendmjekimet, infermieritë dhe spitalet partizane. Shtabi i Përgjithshëm më 21 shkurt 1944 udhëzonte të tregohej kujdes që spitalet partizanëve të vendoseshin në bazat më të sigurta dhe më të përshtatshme; udhëzonte që këto spitale të pajiseshin me shtretër, me barnat e nevojshme me personelin e duhur dhe me ushqime më të mira që mund të gjendeshin.

Riorganizimi i spitaleve partizane u vu në qendër të vëmendjes së komandave dhe të këshillave nacionalçlirimtare. Ata u munduan të pajisnin spitalet sa më mirë me shtroje dhe me orendi, i furnizuan me veshmbathje dhe me ushqime ndërsa kompletimi medikamente meqë këto ishin të pakta bëhej me autorizim të Shtabit të Përgjithshëm. Në këtë kohë shqetësuese ishte gjendja shëndetësore e partizanëve. Lufta kishte hyrë në vitin e katërt. Ishte dimër i ashpër ai i viteve 1943-1944. Luftërat e ashpra të zhvilluara kishin ndikuar edhe në shëndetin e luftërave, pranda në udhëzimet që Shtabi i Përgjithshëm u bënte njësive partizane, kërkonte që në njësi që dërgoheshin të jepej informacion i veçantë mbi gjendjen shëndetësore të partizanëve. Gjendja shëndetësore e partizanëve kërcënohej edhe nga sëmundjet infektive që ishin përhapur në vendin tonë gjatë pushtimit nazi-fashist. Në maj të vitit 1944 Shtabi i Përgjithshëm, me anë të një letre, njoftonte gjithë komandat e brigadave mbi masat parambrojtëse kundër tifo abdominale dhe sëmundjeve të tjera.

Burime

Lista e burimeve që janë shfrytëzuar për materialin e shkruar dhe ilustrativ:

Mjekësia partizane. Autor: Lavdim Gjonça.